10-05-2015:15:43
Şahıs zamirleri ikiye ayrılir: özne durumunda olanlar ve özne durumunda olmayanlar.
Özne durumuda olanlar cümle içinde atlanamaz. Özne durumunda olmayanlar ise hem
nesne olarak hem de bir edattan sonra kullanılabilirler.
özne durumu / özne olmayan durum
tekil
1 ik ben me/mij ben
2 je/jij sen je/jou sen
u siz u siz
3 hij o hem o
ze/zij o haar o
het o het o
çoğul
1 we/wij biz ons biz
2 jullie siz jullie siz
3 ze/zij onlar ze/hen/hun onlar
Genelde, basit şekli olan je, ze ve we kullanılır. Özne durumunda olan jij, zij (tekil ve çoğul), ve wij sadece bellirli bir kişi veya kişilerden vurgulanarak bahsederken kullanılır.
Aynı durum özne durumunda olmayan şahıs zamirleri için de geçerlidir: mij, jou ve
hen/hun vurgulama amaçlı olarak kullanılırlar. Genelde, basit şekli olan me, je ve ze kullanılır.
Hollandaca’da ikinci şahsa hitab, resmi ve gayri resmi olmak üzere ikiye ayrılir: je/jij (tekil) ve jullie (çoğul) gayriresmi, u ise hem tekil hem çoğul şahıslar için resmidir.
Ancak, u, çoğul belirten bir durumda kullanılsa bile fiilin tekil ekimi ile kullanılır. Resmi şekil olan u, yabanci ve yaşça büyük olan kişilere hitapta kullanılır. Gayri resmi şekil olan je/jij ise ebeveyn, çocuklar ve arkadaşlar arasinda kullanılir.
Hollandaca’da üçüncü tekil şahıs, eril (hij/hem), dişil (zij/haar) ve nötr (het/het) hallerinden oluşur. Çoğul hali ise cinsiyet belirtmez.
Üçüncü çoğul şahsın özne durumunda olmayan hali, hen/hun, biraz açıklama gerektirir.
Özne olmayan hali hen (ze) dolaysiz nesne veya bir edattan sonra kullanılırken, hun (ze) ise dolaylı nesne olarak kullanılır
Örnek olarak zien (görmek) fiilini ele alalım. Bu fiil bir nesne alarak, birini görmek anlaminda kullanılır. Burada özne olmayan hal hen (ze) kullanılır:
Ik zie de studenten. Ben öğrencileri görüyorum.
Ik zie hen (ze). Ben onları goruyorum.
Geven (vermek) fiili bir nesne ile de kullanılabilir: birşey vermek
Ik geef een boek. Ben bir kitap veriyorum.
Bununla beraber, geven fiili, biri dolaysız, diğeri dolaylı olmak üzere, iki nesne ile birden de kullanılabilir: birine (= dolaylı nesne) birşey (= dolaysız nesne) vermek.
Burada, özne durumuda olmayan hun ise sadece dolaysız nesne olarak kullanılır:
Ik geef de studenten een boek. Ben öğrencilere bir kitap veriyorum.
Ik geef hun (ze) een boek. Ben onlara bir kitap veriyorum.
Dolaylı nesne aan’lı bir edat ile degistirilebilir. Edattan sonra hen kullanılir:
Ik geef een boek aan de studenten. Ben öğrencilere bir kitap veriyorum.
Ik geef een boek aan hen (aan ze). Ben onlara bir kitap veriyorum.
4. Fiiller (1): düzenli şimdiki zaman
Hemen hemen tüm Hollandaca fiiller –en ile biterler (werken, maken, reizen). Bunun
yanısıra, hemen hemen tüm Hollandaca fiiller şimdiki zamanda düzenlidirler.
Bu düzenli fiillerin çekimi fiil kökünden başlar. Fiil kökünü bulmak için aşağıdaki
basamakları uygulamak gerekir:
1. Mastar olarak adlandırılan, fiilin tamamıyla başlayın.
2. Sondaki –en ekini atın.
3. Gerekiyorsa imlayı düzeltin:
a. fiilin geri kalan kısmındaki sesli eğer uzun bir sesli ise ve ardindan tek bir
sessiz geliyorsa, aynı sesli harften bir tane daha ekleyin
b. fiilin geri kalan kısmi iki ayni sessiz harfle bitiyorsa, birini atin
c. kalan fiilin sonunda z harfi varsa s yapın
d. kalan fiilin sonunda v harfi varsa f yapın
Sonu fiil kökü olacaktir.
4. Fiil çekimi şöyle yapılır:
ik : sadece kök
je/jij, u : kök + t
hij, ze/zij, het : kök + t
we/wij : fiilin tümü
jullie : fiilin tümü
ze/zij : fiilin tümü
verven (boyamak).
Önce ilk üç basamaği uygulayalım:
1. bakken werken maken reizen verven
2. bakk- werk- mak- reiz- verv-
3. bak werk maak reis verf
4. Basamak uygulandığında :
ik bak werk maak reis verf
je/jij, u bakt werkt maakt reist verft
hij, ze/zij, het bakt werkt maakt reist verft
we/wij bakken werken maken reizen verven
jullie bakken werken maken reizen verven
ze/zij bakken werken maken reizen verven
Bölüm 2’de de gördüğümüz gibi, özne ve çekimli fiilin sırası devrik cümle oluşumuna
bağlı olarak değişebilir. Ancak şu noktaya dikkat ediniz: eğer özne durumunda olan je/jij fiilden sonra geliyorsa, kök + t’ deki t fiilden düşer. Bu sadece je/jij için geçerlidir; u için geçerli değildir:
bak je/jij werk je/jij maak je/jij reis je/jij verf je/jij bakt u werkt u maakt u reist u verft u Eğer kök halihazırda t harfi ile son buluyorsa, fiil köküne ikinci bir t eklenmez. Diğer taraftan, eğer kök d harfi (ki kelimenin sonunda t harfi gibi okunur) ile son buluyorsa, yukarıdaki kurallara uyarak bir t harfi eklenir. Dt’ nin telaffuzu t gibidir.
Bunu göstermek için şu filleri kullanalım: moeten (zorunda olmak), praten (konuşmak), zitten (oturmak), worden (olmak, haline gelmek) ve bidden (dua etmek).
İlk üç basamağı uygularsak:
1. moeten praten zitten worden bidden
2. moet- prat- zitt- word- bidd-
3. moet praat zit word bid
4. Basamak uygulandığında:
ik moet praat zit word bid
je/jij, u moet praat zit wordt bidt
hij, ze/zij, het moet praat zit wordt bidt
Devrik cümle oluşumunda je/jij şu duruma gelir:
moet je/jij praat je/jij zit je/jij word je/jij bid je/jij
Özne durumuda olanlar cümle içinde atlanamaz. Özne durumunda olmayanlar ise hem
nesne olarak hem de bir edattan sonra kullanılabilirler.
özne durumu / özne olmayan durum
tekil
1 ik ben me/mij ben
2 je/jij sen je/jou sen
u siz u siz
3 hij o hem o
ze/zij o haar o
het o het o
çoğul
1 we/wij biz ons biz
2 jullie siz jullie siz
3 ze/zij onlar ze/hen/hun onlar
Genelde, basit şekli olan je, ze ve we kullanılır. Özne durumunda olan jij, zij (tekil ve çoğul), ve wij sadece bellirli bir kişi veya kişilerden vurgulanarak bahsederken kullanılır.
Aynı durum özne durumunda olmayan şahıs zamirleri için de geçerlidir: mij, jou ve
hen/hun vurgulama amaçlı olarak kullanılırlar. Genelde, basit şekli olan me, je ve ze kullanılır.
Hollandaca’da ikinci şahsa hitab, resmi ve gayri resmi olmak üzere ikiye ayrılir: je/jij (tekil) ve jullie (çoğul) gayriresmi, u ise hem tekil hem çoğul şahıslar için resmidir.
Ancak, u, çoğul belirten bir durumda kullanılsa bile fiilin tekil ekimi ile kullanılır. Resmi şekil olan u, yabanci ve yaşça büyük olan kişilere hitapta kullanılır. Gayri resmi şekil olan je/jij ise ebeveyn, çocuklar ve arkadaşlar arasinda kullanılir.
Hollandaca’da üçüncü tekil şahıs, eril (hij/hem), dişil (zij/haar) ve nötr (het/het) hallerinden oluşur. Çoğul hali ise cinsiyet belirtmez.
Üçüncü çoğul şahsın özne durumunda olmayan hali, hen/hun, biraz açıklama gerektirir.
Özne olmayan hali hen (ze) dolaysiz nesne veya bir edattan sonra kullanılırken, hun (ze) ise dolaylı nesne olarak kullanılır
Örnek olarak zien (görmek) fiilini ele alalım. Bu fiil bir nesne alarak, birini görmek anlaminda kullanılır. Burada özne olmayan hal hen (ze) kullanılır:
Ik zie de studenten. Ben öğrencileri görüyorum.
Ik zie hen (ze). Ben onları goruyorum.
Geven (vermek) fiili bir nesne ile de kullanılabilir: birşey vermek
Ik geef een boek. Ben bir kitap veriyorum.
Bununla beraber, geven fiili, biri dolaysız, diğeri dolaylı olmak üzere, iki nesne ile birden de kullanılabilir: birine (= dolaylı nesne) birşey (= dolaysız nesne) vermek.
Burada, özne durumuda olmayan hun ise sadece dolaysız nesne olarak kullanılır:
Ik geef de studenten een boek. Ben öğrencilere bir kitap veriyorum.
Ik geef hun (ze) een boek. Ben onlara bir kitap veriyorum.
Dolaylı nesne aan’lı bir edat ile degistirilebilir. Edattan sonra hen kullanılir:
Ik geef een boek aan de studenten. Ben öğrencilere bir kitap veriyorum.
Ik geef een boek aan hen (aan ze). Ben onlara bir kitap veriyorum.
4. Fiiller (1): düzenli şimdiki zaman
Hemen hemen tüm Hollandaca fiiller –en ile biterler (werken, maken, reizen). Bunun
yanısıra, hemen hemen tüm Hollandaca fiiller şimdiki zamanda düzenlidirler.
Bu düzenli fiillerin çekimi fiil kökünden başlar. Fiil kökünü bulmak için aşağıdaki
basamakları uygulamak gerekir:
1. Mastar olarak adlandırılan, fiilin tamamıyla başlayın.
2. Sondaki –en ekini atın.
3. Gerekiyorsa imlayı düzeltin:
a. fiilin geri kalan kısmındaki sesli eğer uzun bir sesli ise ve ardindan tek bir
sessiz geliyorsa, aynı sesli harften bir tane daha ekleyin
b. fiilin geri kalan kısmi iki ayni sessiz harfle bitiyorsa, birini atin
c. kalan fiilin sonunda z harfi varsa s yapın
d. kalan fiilin sonunda v harfi varsa f yapın
Sonu fiil kökü olacaktir.
4. Fiil çekimi şöyle yapılır:
ik : sadece kök
je/jij, u : kök + t
hij, ze/zij, het : kök + t
we/wij : fiilin tümü
jullie : fiilin tümü
ze/zij : fiilin tümü
verven (boyamak).
Önce ilk üç basamaği uygulayalım:
1. bakken werken maken reizen verven
2. bakk- werk- mak- reiz- verv-
3. bak werk maak reis verf
4. Basamak uygulandığında :
ik bak werk maak reis verf
je/jij, u bakt werkt maakt reist verft
hij, ze/zij, het bakt werkt maakt reist verft
we/wij bakken werken maken reizen verven
jullie bakken werken maken reizen verven
ze/zij bakken werken maken reizen verven
Bölüm 2’de de gördüğümüz gibi, özne ve çekimli fiilin sırası devrik cümle oluşumuna
bağlı olarak değişebilir. Ancak şu noktaya dikkat ediniz: eğer özne durumunda olan je/jij fiilden sonra geliyorsa, kök + t’ deki t fiilden düşer. Bu sadece je/jij için geçerlidir; u için geçerli değildir:
bak je/jij werk je/jij maak je/jij reis je/jij verf je/jij bakt u werkt u maakt u reist u verft u Eğer kök halihazırda t harfi ile son buluyorsa, fiil köküne ikinci bir t eklenmez. Diğer taraftan, eğer kök d harfi (ki kelimenin sonunda t harfi gibi okunur) ile son buluyorsa, yukarıdaki kurallara uyarak bir t harfi eklenir. Dt’ nin telaffuzu t gibidir.
Bunu göstermek için şu filleri kullanalım: moeten (zorunda olmak), praten (konuşmak), zitten (oturmak), worden (olmak, haline gelmek) ve bidden (dua etmek).
İlk üç basamağı uygularsak:
1. moeten praten zitten worden bidden
2. moet- prat- zitt- word- bidd-
3. moet praat zit word bid
4. Basamak uygulandığında:
ik moet praat zit word bid
je/jij, u moet praat zit wordt bidt
hij, ze/zij, het moet praat zit wordt bidt
Devrik cümle oluşumunda je/jij şu duruma gelir:
moet je/jij praat je/jij zit je/jij word je/jij bid je/jij